Nakaz zapłaty - i co dalej?

Strona z odpowiedziami na pytania o nakaz zapłaty. Proste i trudne. Z komentarzami do przepisów.

Co to jest? Nakaz zapłaty to orzeczenie sądowe nie będące wyrokiem, potwierdzające jednak z mocą wyroku istnienie zobowiązania oznaczonego w nakazie podmiotu (czyli dłużnika - np. spółki, osoby fizycznej, fundacji, spółdzielni itd.). Innymi słowy, na ogół sąd stwierdza w nakazie, że ktoś ma komuś zapłacić oznaczoną kwotę oraz koszty procesu (w tym opłaty sądowe), często dodając do tego odsetki. Generalnie chodzi o świadczenia pieniężne - jak choćby należności z tytułu czynszu czy długu polegającego na zapłacie za dostarczone towary. Nakazy zapłaty zapadają w postępowaniu upominawczym oraz w postępowaniu nakazowym. W tym drugim wymagane są co do zasady pewne dokumenty (przykładowo, to w postępowaniu nakazowym wydawany jest nakaz z weksla). Na ogół nie jest konieczny urzędowy druk czy formularz, wyjątkiem było do niedawna postępowanie uproszczone.

W liczonym od doręczenia terminie, od nakazu zapłaty podmiotowi uznanemu w nim za dłużnika wolno wnieść środek określany potocznie jako odwołanie, a ściśle - sprzeciw (nakaz wydany w postępowaniu upominawczym) albo zarzuty (nakaz wydany w postępowaniu nakazowym). Nakaz traci wówczas moc, a sprawa trafia do postępowania zwykłego, w którym rozpoznawana jest przez sąd (np. sąd gospodarczy) ze wszystkimi tego konsekwencjami (apelacja, niekiedy skarga kasacyjna itd.). W przeciwnym wypadku następuje uprawomocnienie się nakazu. Tylko od wierzyciela zależy wówczas, czy zgodzie się na rozłożenie na raty przysługującego mu od dłużnika świadczenia, czy będzie domagał się od razu całości.

Sadowy nakaz zapłaty i co dalej, pytają czasem wierzyciele. Otóż nakaz opatrzony klauzulą wykonalności to tzw. tytuł wykonawczy, egzekwowalny na tych samych dokładnie zasadach, co wyrok sądowy (a ten wydany w postępowaniu nakazowym stanowi tytuł zabezpieczenia, jako taki wykonalny bez nadawania mu klauzuli). Otrzymawszy go, komornik może rozpocząć egzekucję, czyli przystąpić do ściągania należności. Jeśli chodzi o skutki, do wyroku upodabnia zresztą nakaz i inna jego cecha - to, że termin, po upływie którego następuje przedawnienie roszczenia, jest identyczny.

Pytania?

Moim zdaniem

Apelacja Od nakazu zapłaty nie wnosi się apelacji. Ta przysługuje dopiero od wyroku wydanego na skutek rozpoznania przez sąd sprzeciwu albo zarzutów.

Bez wezwania do zapłaty Jak najbardziej dopuszczalny - pod warunkiem, że roszczenie jest wymagalne. Wezwanie do zapłaty nie jest wówczas obowiązkowe. Co innego gdy wymagalne nie jest lub gdy dzień wymagalności ma określić wierzyciel.

Co grozi Egzekucja komornicza - ze wszystkimi tego nieprzyjemnymi konsekwencjami (wstyd przed pracodawcą, dodatkowe koszty, nerwy itd.). W Polsce póki co nie idzie się do więzienia za długi. Chyba że są one wynikiem oszustwa.

Cofnięcie pozwu Po uprawomocnieniu się nakazu zapłaty pozwu nie można już cofnąć. Co innego jeśli wniesiony został sprzeciw albo zarzuty. Wtedy cofnięcie pozwu odbywa się na zasadach ogólnych.

Czy to wyrok Nie. Nakaz zapłaty to jedna z postaci orzeczenia sądowego, obok postanowienia i - jak była już mowa wyżej - wyroku właśnie.

Do jakiej kwoty Nie ma ograniczenia kwotowego. Nakaz można wydać i na kilka złotych, i na miliony.

Gdzie zapłacić Na pewno nie na konto bankowe sądu, który nakaz wydał! Zapłacić należy wierzycielowi. Można na jego rachunek bankowy, o ile jesteśmy go pewni.

Nakaz zapłaty a przedawnienie Czy nakaz zapłaty może się przedawnić? Sam nakaz nie, ale objęte nim roszczenie - jak najbardziej tak. Kiedy się przedawnia? Co do zasady z upływem 6 lat. Od kiedy ten termin liczyć to już insza inność. Uważam, że generalnie od dnia wydania nakazu, a nie od jego uprawomocnienia się. Podobnie jeśli od nakazu wniesione zostały zarzuty, a sąd utrzymał nakaz w mocy, termin przedawnienia biegnie od daty wyroku. Więcej na temat przedawnienia w komentarzu do art. 118 Kc.

Pozwany za granicą Trochę pozmieniało się ostatnimi laty jeśli chodzi o nakazy zapłaty przeciw osobom mieszkającym tudzież mającym siedziby za granicą. Nakaz można wówczas wydać, tyle że termin zapłaty jest dłuższy. Ale już w elektronicznym postępowaniu upominawczym jeżeli po wydaniu nakazu okaże się, że nie można go doręczyć pozwanemu w kraju, sąd z urzędu uchyla nakaz zapłaty i umarza postępowanie, chyba że powód w wyznaczonym terminie, nie dłuższym niż miesiąc, usunie przeszkodę w doręczeniu nakazu zapłaty. Na przykład wystara się o ustanowienie dla pozwanego kuratora?

Rozłożenie na raty Szczerze mówiąc nigdy nie widziałem nakazu zapłaty, w którym świadczenie zostałoby rozłożone na raty, choć uważam, że z prawnego punktu widzenia orzeczenie takie nie jest wykluczone. Sądom zdarza się natomiast rozkładać objęte nakazem świadczenie po rozpoznaniu wniesionego przez pozwanego sprzeciwu tudzież zarzutów. Przypomnijmy, że wolno to uczynić "w szczególnie uzasadnionych wypadkach". Taka jest jak mi się wydaje zwięzła odpowiedź na pytanie, czy nakaz zapłaty można rozłożyć na raty.

Spłacony dług Jeśli dług został spłacony, okoliczność tę można podnieść w sprzeciwie albo zarzutach. Jeżeli nakaz pozostaje już w mocy, do pomyślenia jest powództwo przeciwegzekucyjne. Komornik powinien wówczas umorzyć postępowanie.

Sprzeciw - termin Sprzeciw można wnieść w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu. Więcej o sprzeciwie w komentarzu do art. 505 Kpc.

Sprzed 10 lat Roszczenie objęte takim nakazem może być już przedawnione, bo kiedyś przedawniały się one po 10 latach. Ale może być inaczej, choćby dlatego, że w międzyczasie sprawa była już u komornika. Czasem warto spróbować powództwa przeciwegzekucyjnego.

Tytuł wykonawczy Nakaz zapłaty opatrzony klauzulą wykonalności jest tytułem wykonawczym.

adwokat Paweł Wrześniewski