Sprzeciw od nakazu zapłaty (art. 505 Kpc)

Spis treści

Art. 505. § 1. Od nakazu zapłaty pozwany może wnieść sprzeciw.

§ 2. Nakaz zapłaty traci moc w części zaskarżonej sprzeciwem. Sprzeciw jednego tylko ze współpozwanych o to samo roszczenie oraz co do jednego lub niektórych uwzględnionych roszczeń powoduje utratę mocy nakazu jedynie co do nich.

§ 3. Na wniosek strony sąd wydaje postanowienie stwierdzające utratę mocy nakazu zapłaty w całości lub części.

[Zastrzeżenie]

Sprzeciw przysługuje od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym (art. 499 Kpc). Nakaz w postępowaniu nakazowym zwalczać można składając zarzuty. Więcej o podstawach zarzutów w komentarzu do art. 493 Kpc. A teraz swego rodzaju poradnik, krok po kroku:

Ile czasu mamy na wniesienie sprzeciwu, ile dni? Termin wynosi dwa tygodnie od dnia doręczenia pozwanemu nakazu zapłaty, a sprzeciw wniesiony po terminie sąd odrzuca. Można jednak ubiegać się o przywrócenie terminu. Jeżeli strona nie dokonała czynności procesowej na czas bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi o takim przywróceniu. Wniosek ów wnosi się do sądu w ciągu tygodnia od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. W piśmie tym należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające wniosek, jednocześnie wnosząc sam sprzeciw.

Sprzeciw przysługuje niezależnie od tego, jakiego roszczenia dotyczył nakaz. W grę wchodzą zazwyczaj te o zapłatę z najczęściej zawieranych umów - jak na przykład najem, ubezpieczenie OC, usługi telekomunikacyjne.

Co dalej? Brak sprzeciwu skutkuje uprawomocnieniem się nakazu zapłaty. Wierzycielowi, po uzyskaniu klauzuli wykonalności, wolno udać się z nim do komornika celem wszczęcia egzekucji. Natomiast w razie wniesienia sprzeciwu nakaz traci moc w części w ten sposób zaskarżonej. Skutki sprzeciwu są więc takie, że sprawa trafia do postępowania rozpoznawczego i dalej toczy się według zasad ogólnych.

Czy musi być na formularzu? Obecnie już nie, nakaz można składać bez formularza. Odejście od tego wymogu to kolejna zmiana wynikająca z nowelizacji Kpc z 7 listopada 2019 r. Obowiązywała przez cały rok 2020 i najpewniej podobnie będzie w roku 2021. Po nowelizacji mamy więc dużą różnicę względem wcześniejszego stanu prawnego, kiedy sprzeciw na formularzu trzeba było składać zawsze gdy i pozew na formularzu złożono - na przykład w postępowaniu uproszczonym. Dzięki temu nie trzeba już zastanawiać się, jak wypełnić ten blankiet, aby nie został utrącony na proceduralnych drobiazgach. Z drugiej strony nie ma przeszkód, aby sprzeciwy składać nadal wykorzystując wzór - urzędowy formularz, dostępny tutaj.

Co w sprzeciwie: Jak w każdym piśmie zawierającym środek zaskarżenia od nakazu zapłaty trzeba w nim wskazać, czy zaskarża się nakaz w całości czy w części oraz przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy. To dosyć ważne: nie wszystkie zarzuty, a jedynie te, które należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy. Czyli na przykład zarzut nieprawidłowego określenia wartości przedmiotu sporu, zarzut miejscowej niewłaściwości sądu, zarzut zapisu na sąd polubowny itp. Dlatego sprzeciw bez uzasadnienia nie musi być bardzo ryzykowny. Wielu wnosi go li tylko dla zapewnienia ciągłości sprawy i nie przejmuje się przesadnie, jakie zarzuty podnieść. Potem będzie jeszcze czas na odpowiedź na pozew z art. 2051 Kpc. Zresztą argumenty da się w sprzeciwie podnosić najróżniejsze i to od sytuacji zależy, jak uzasadnić swe racje. Przedawnienie. Potrącenie. Niewymagalność. Itd. itd. Krótko mówiąc o tym, co napisać, jak napisać i jaka w ogóle ma być treść tego dokumentu decydują konkretne okoliczności.

Przedawnienie następuje na zasadach ogólnych. Więcej o terminach przedawnienia roszczeń w komentarzu do art. 118 Kc.

Apelacja od sprzeciwu nie przysługuje. Tę przewidziana jest dopiero od wyroku wydanego przez sąd. Właściwy sąd rejonowy, okręgowy i apelacyjny można znaleźć dzięki wyszukiwarce. Potem służy jeszcze niekiedy także skarga kasacyjna, względnie skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Gdzie wysłać sprzeciw? Do sądu, który wydał nakaz zapłaty. Jeżeli więc był to na przykład sąd rejonowy, wysyłamy do sądu rejonowego. A jeśli w sprawie są pełnomocnicy, wysyłać do sądu czy do pełnomocnika? Jeśli obie strony działają przez pełnomocników, pełnomocnik pozwanego nie kieruje sprzeciwu bezpośrednio do pełnomocnika powoda. Sprzeciw należy złożyć w sądzie z odpisem dla strony przeciwnej. To na sądzie spocznie doręczenie pełnomocnikowi.

Pamiętajmy, ile egzemplarzy złożyć, ile odpisów, ile kopii. Zasadą jest, iż do pisma procesowego należy dołączyć jego odpisy i odpisy załączników dla doręczenia ich uczestniczącym w sprawie osobom, a ponadto, jeżeli w sądzie nie złożono załączników w oryginale, po jednym odpisie każdego załącznika do akt sądowych. Pełnomocnikowi procesowemu kilku osób doręcza się jeden egzemplarz pisma i załączników. Uprawnionemu przez kilku współuczestników sporu do odbioru pism sądowych doręcza się po jednym egzemplarzu dla każdego współuczestnika. Jeżeli jest kilku pełnomocników jednej strony, sąd doręcza pismo tylko jednemu z nich.

Sprzeciwy nie zawsze dotyczą zawrotnych kwot. Składane są często w sprawach zupełnie codziennych - powiedzmy jak zaległości w czynszu najmu, pożyczki chwilówki czy opłaty naliczane przez przewoźnika za jazdę bez biletu. Co do tych ostatnich, konsekwencje dla gapowicza mogą okazać się zresztą dużo poważniejsze aniżeli tylko obowiązek zapłaty kilkuset złotych. Więcej w komentarzu do art. 121 Kodeksu wykroczeń (jazda bez biletu).

Sprzeciw dotyczący nakazu w całości obejmuje przyznane przez sąd odsetki. Jednak sprzeciw może być również częściowy, tzn. nie odnosić się do całej objętej nakazem kwoty. Wolno na przykład ograniczyć go jedynie co do kosztów albo zaskarżyć wyłącznie rozstrzygnięcie, którego przedmiotem są odsetki.

Nakaz zapłaty sąd wydaje na posiedzeniu niejawnym, co oznacza, że nie jest tu potrzebna rozprawa. Czynności w sprawie, z wyłączeniem właśnie prowadzenia rozprawy i wydania wyroku, może wykonywać referendarz sądowy.

Sprzeciw można wnieść także w postępowaniu, które prowadzi tzw. e-sąd, a dokładnie VI Wydział Cywilny Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie. Elektroniczne postępowanie upominawcze (epu), na "stolicę" którego wybrano Lublin, co do zasady rządzi się bowiem tymi samymi regułami co postępowanie upominawcze.

Niespodzianką może okazać się to, ile kosztuje sprzeciw. Otóż jest to jedno z nie tak wcale licznych pism procesowych, z wniesieniem którego nie wiąże się żadna opłata sądowa.

Nie widzę przeszkód, aby sprzeciw pełnił tę samą mniej więcej rolę co pozew wzajemny. Powództwo wzajemne jest dopuszczalne, jeżeli roszczenie wzajemne jest w związku z roszczeniem powoda lub nadaje się do potrącenia. Powództwo wzajemne można wytoczyć nie później niż w odpowiedzi na pozew, a jeżeli jej nie złożono - w sprzeciwie od wyroku zaocznego albo przy rozpoczęciu pierwszego posiedzenia, o którym zawiadomiono albo na które wezwano pozwanego.

Już z treści komentowanego tu art. 505 par. 2 Kodeksu postępowania cywilnego wynika, iż sprzeciw może zostać wniesiony przez jednego tylko z pozwanych, na przykład jednego z pozwanych solidarnie. O solidarności dłużników więcej w art. 366 Kc.

W razie wniesienia sprzeciwu zwrot kosztów procesu zostanie ewentualnie przyznany w wyroku. Obejmie ono również koszty zastępstwa procesowego. Ale nie oddzielnie za postępowanie upominawcze i sprzeciw, a oddzielnie za resztę sprawy.

Rzadko bo rzadko, ale zdarza się cofnięcie sprzeciwu, czyli swego rodzaju odwołanie go przez pozwanego. Sędziowie sami zastanawiają się wtedy, co robić. Prawdą jest bowiem, że w postępowaniu upominawczym - inaczej niż w postępowaniu nakazowym - przepisy wprost takiej możliwości nie przewidują. W praktyce cofnięcie uznaje się chyba na ogół za niedopuszczalne.

Klauzula wykonalności nie może zostać nadana nakazowi, od którego wniesiono sprzeciw. Z samego art 505 Kpc wynika bowiem, że nakaz zapłaty traci moc w części zaskarżonej sprzeciwem. Tymczasem tytułem egzekucyjnym - a to one opatrywane są klauzulami - jest co do zasady "orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu".

Ciekawostką jest rozłożenie na raty zasądzonego świadczenia. Moim zdaniem to niewykluczone, choć w praktyce chyba niespotykane. Kpc stanowi, iż w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Nakaz to nie wyrok, ale do nakazów zapłaty - o ile Kpc nie stanowi inaczej - stosuje się odpowiednio przepisy o wyrokach.

Pytania?

Komentarz dodano 11 stycznia 2021 r.