Art. 116 Ordynacji podatkowej (odpowiedzialność zarządu za zobowiązania podatkowe spółki) - komentarz
Art. 116. § 1. Za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:
1) nie wykazał, że:
a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2019 r. poz. 243 i 326) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, albo
b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;
2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.
§ 1a. Jeżeli obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał i istniał wyłącznie w czasie, gdy prowadzona była egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, uznaje się, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez winy członka zarządu, o którym mowa w § 1.
§ 2. Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.
§ 2a. Za zobowiązania podatkowe powstałe na podstawie odrębnych przepisów po likwidacji spółki, za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał po likwidacji spółki, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a powstałe po likwidacji spółki, odpowiadają osoby pełniące obowiązki członka zarządu w momencie likwidacji spółki. Przepis art. 115 § 4 stosuje się odpowiednio.
§ 3. W przypadku gdy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji lub spółka akcyjna w organizacji nie posiada zarządu, za zaległości podatkowe spółki odpowiada jej pełnomocnik albo odpowiadają wspólnicy, jeżeli pełnomocnik nie został powołany. Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio.
§ 4. Przepisy § 1-3 stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji.
Pierwszym krokiem do poniesienia odpowiedzialności przewidzianej w art. 116 Ordynacji podatkowej jest wydanie przez naczelnika urzędu skarbowego postanowienia wszczynającego postępowanie podatkowe. Na postanowienie to nie służy zażalenie, członek zarządu może je zaskarżyć tylko w ewentualnym odwołaniu od decyzji.
Oprócz odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe członek zarządu musi liczyć się także z tym, że dłużnicy będą go ścigać za cywilnoprawne zobowiązania spółki. Więcej na ten temat w komentarzu do art. 299 ustawy - Kodeks spółek handlowych.
Ustawa nie określa, w jakiej formie ma dojść do "wskazania", o którym mowa w komentowanym przepisie. Warto powalczyć o przesłuchanie menedżera, nawet jeśli często odbywa się to tak, że członek zarządu znajduje pewnego dnia w swej skrzynce na listy pisemko, gdzie wyznacza się mu arcykrótki termin na przedstawienie wszelkich będących w jego posiadaniu dowodów mogących świadczyć o istnieniu przesłanek uwalniających od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki objęte danym postępowaniem, w szczególności wskazujących mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części tudzież świadczących, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające jej ogłoszeniu albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości nastąpiło bez winy strony.
Wniosek o ogłoszenie upadłości musi być rzetelny. Zmyślanie to przestępstwo! Więcej na ten temat w komentarzu do art. 522 ustawy - Prawo upadłościowe.
Członek zarządu może uzyskać wyjaśnienia w sprawie, składać wnioski i przedstawiać dowody, a także - co do zasady - przeglądać akta sprawy oraz sporządzać z nich notatki, kopie lub odpisy. Z kolei organ podatkowy ma obowiązek udzielać mu niezbędnych informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego pozostających w związku z przedmiotem tego postępowania.
Właściwości urzędów skarbowych można sprawdzić za pomocą wyszukiwarki.
Ostatni paragraf art. 116 sprawia, że opuszczenie tonącego okrętu przez szybką rezygnację z zajmowanej funkcji nie do końca zdaje egzamin. Działa bowiem tylko na przyszłość, nie wpływa natomiast na fakt odpowiedzialności za zobowiązania, których termin płatności upływał w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.
Od decyzji w przedmiocie odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki przysługuje odwołanie, potem można ewentualnie wnosić jeszcze skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego i skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. [komentarz dodano 22 września 2019 r.]