Art. 258 Kpk (tymczasowe aresztowanie) - komentarz

Spis treści

Art. 258. § 1. Tymczasowe aresztowanie i pozostałe środki zapobiegawcze można stosować, jeżeli zachodzi:

1) uzasadniona obawa ucieczki lub ukrycia się oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu;

2) uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne.

§ 2. Jeżeli oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata, potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania może być uzasadniona grożącą oskarżonemu surową karą.

§ 3. Środek zapobiegawczy można wyjątkowo zastosować także wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony, któremu zarzucono popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził.

§ 4. Decydując o zastosowaniu określonego środka zapobiegawczego, uwzględnia się rodzaj i charakter obaw wskazanych w § 1-3, przyjętych za podstawę stosowania danego środka oraz nasilenie ich zagrożenia dla prawidłowego przebiegu postępowania w określonym jego stadium.

[Zastrzeżenie]

Przesłanki określone w par. 1 art. 258 Kpk nie wystarczą, aby kogoś aresztować. Ogólna zasada jest taka, że środki zapobiegawcze - a do nich właśnie zalicza się tymczasowe aresztowanie - można stosować w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, a wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa. Można je stosować tylko wtedy, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił przestępstwo.

Teoretycznie kluczowe jest znaczenie użytego w par. 1 art. 258 Kpk przymiotnik "uzasadniona". Skoro coś ma być uzasadnione, nie wystarczą same tylko dywagacje oskarżyciela. Muszą pojawić się najpierw jakieś oznaki sugerujące, że okoliczności opisane w pkt. 1-2 tego przepisu zajdą. Przykładowo, oskarżony kiedyś już się ukrywał przed wymiarem sprawiedliwości albo próbował wpływać na świadków.

W pewnych sytuacjach z art. 258 nie sposób skorzystać. Po pierwsze, tymczasowego aresztowania nie stosuje się, gdy na podstawie okoliczności sprawy można przewidywać, że sąd orzeknie w stosunku do oskarżonego karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania lub karę łagodniejszą albo że okres tymczasowego aresztowania przekroczy przewidywany wymiar kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia. Po drugie, tymczasowe aresztowanie nie może być stosowane, jeżeli przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku.

Najgorzej jest znaleźć się w orbicie par. 2 art. 258 Kpk. Zastosowanie tymczasowego aresztowania jest wówczas rozstrzygnięciem w dużym stopniu arbitralnym, uznaniowym.

O ile osiem lat pozbawienia wolności można "dostać" za przestępstwa uznawane przez naszego ustawodawcę za poważniejsze, jak oszustwo z art. 286 Kk czy rozbój, o tyle 3 lata także za kradzież z art. 278 Kk, za przywłaszczenie z art. 284 Kk, za zniszczenie cudzej rzeczy z art. 288 Kk i za wiele innych.

Co do zasady na postanowienie w przedmiocie środka zapobiegawczego przysługuje zażalenie.

Co do "popełnieniem takiego przestępstwa groził" - por. też komentarz do art. 190 Kk o groźbie.

Pytania?

Komentarz dodano 25 października 2020 r.