Art. 415 Kpc (zwrot spełnionego świadczenia) - komentarz

Spis treści

Art. 415. Uchylając lub zmieniając wyrok, sąd na wniosek skarżącego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie orzeka o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu stanu poprzedniego. Nie wyłącza to możliwości dochodzenia w osobnym procesie, także od Skarbu Państwa, naprawienia szkody poniesionej wskutek wydania lub wykonania wyroku.

[Zastrzeżenie]

Tekst jednolity ustawy - Kodeks postępowania cywilnego można znaleźć tutaj.

Treść komentowanego przepisu koresponduje z innym, określającym co dzieje się po wznowieniu postępowania. Otóż po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd stosownie do okoliczności bądź oddala skargę o wznowienie, bądź uwzględniając ją właśnie zmienia zaskarżone orzeczenie albo je uchyla i w razie potrzeby pozew odrzuca lub postępowanie umarza. Więcej na ten temat por. komentarz do art. 412 Kpc.

Konstrukcja prawna wykorzystana w art. 415 Kpc określana jest często mianem roszczenia restytucyjnego (łac. restitutio in integrum). Cel komentowanej regulacji odczytać dość łatwo: chodzi o to, aby strona nie musiała wytaczać kolejnego procesu o zwrot świadczenia lub o przywróceniu stanu poprzedniego.

Art. 415 Kpc ma odpowiednie zastosowanie w postępowaniu nieprocesowym. Więcej na ten temat por. komentarz do art. 524 Kpc.

Co do "dochodzenia w osobnym procesie (...) od Skarbu Państwa naprawienia szkody poniesionej wskutek wydania lub wykonania wyroku", zasada jest taka, że jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Jednak zgodnie z art. 4241 Kpc można żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Niekiedy skarga o wznowienie może być takim środkiem prawnym. Wymaga to zatem umiejętnego zaplanowania kolejności działań, a także odpowiedniego zredagowania ewentualnej skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Odpowiednie zastosowanie znajduje też art. 415 Kpc w postępowaniu kasacyjnym. Przepis brzmi tak: Jeżeli pozew ulegał odrzuceniu albo istniała podstawa do umorzenia postępowania, Sąd Najwyższy uchyla wydane w sprawie wyroki oraz odrzuca pozew lub umarza postępowanie. Przepis art. 415 stosuje się odpowiednio. W orzecznictwie SN podkreślono, że przepis art. 415 zdanie pierwsze w związku z art. 39815  § 1 k.p.c. nie stanowi materialnoprawnej podstawy roszczenia o zwrot spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia. Dodajmy, iż stosowanie odpowiednie to takie, gdy w zależności od konkretnej sytuacji przepis stosowany jest wprost, z odpowiednimi zmianami albo w ogóle. [komentarz dodano 31 sierpnia 2018 r.]

Mam pytanie