Art. 339 Kpc (wyrok zaoczny) - komentarz
Art. 339. § 1. Sąd może wydać wyrok zaoczny na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany w wyznaczonym terminie nie złożył odpowiedzi na pozew.
§ 2. W przypadku, o którym mowa w § 1, przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda o faktach zawarte w pozwie lub pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed posiedzeniem, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.
Sąd wydać wyrok zaoczny może, ale nie musi. Jeśli nie wyda, nie ma też podstawy, aby automatycznie przyjąć za prawdziwe twierdzenia opisane w par. 2 komentowanego art. 339 Kpc. Gdy odpowiedź na pozew nie została złożona, ale wyrok zaoczny nie został wydany, przewodniczący wyznacza posiedzenie przygotowawcze i wzywa na nie strony.
Jeśli chodzi o odpowiedź na pozew, zasada jest obecnie taka, iż przewodniczący zarządza doręczenie pozwu pozwanemu i wzywa go do złożenia odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie nie krótszym niż dwa tygodnie. Więcej na ten temat w komentarzu do art. 2051 Kpc.
Pozwany, przeciwko któremu zapadł wyrok zaoczny, może - w ciągu dwóch tygodni od doręczenia mu wyroku - złożyć nie tyle apelację co sprzeciw. W tym piśmie procesowym, zawierającym oczywiście wszystkie elementy z art. 126 Kpc o wymogach pismach procesowych - pozwany powinien przytoczyć zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, oraz twierdzenia i dowody. Po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd wydaje wyrok, którym wyrok zaoczny w całości lub części utrzymuje w mocy albo uchyla go i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też pozew odrzuca lub postępowanie umarza. I wtedy można pisać apelację, a potem niekiedy także skargę kasacyjną tudzież skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Generalnie wydanie wyroku zaocznego jest konsekwencją bierności pozwanego. Do niedawna art. 339 Kpc stanowił, iż sąd wyda wyrok zaoczny, jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie. "Wyda" ani "może wydać". Od tego czasu trochę się jednak pozmieniało. W projekcie nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego obowiązującej od listopada 2019 r. napisano tak: wprowadzenie do procesu obligatoryjnej odpowiedzi na pozew oraz wielowariantowości postępowania zmienia okoliczności, które należy poczytywać za bierność pozwanego. W nowej sytuacji normatywnej za niezajęcie przez pozwanego stanowiska wobec powództwa, uzasadniające procedowanie bez jego udziału, należy przyjąć niezłożenie odpowiedzi na pozew. Oczekiwanie do terminu rozprawy, by stwierdzić bierność pozwanego i wydać wyrok zaoczny, byłoby nieracjonalne. Nowe regulacje pozwalają na wyciągnięcie konsekwencji z bierności pozwanego już na wczesnym etapie postępowania: jeżeli przedstawione w pozwie fakty nie budzą wątpliwości (proj. art. 339 § 2), sąd będzie mógł wydać wyrok zaoczny, gdy pozwany nie złoży w przepisanym terminie odpowiedzi na pozew. Ponieważ z reguły do rozprawy wtedy nie dojdzie, wyrok zaoczny będzie musiał zostać wydany na posiedzeniu niejawnym (proj. art. 339 § 1).
Sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności wyrok uwzględniający powództwo jest zaoczny. Na wniosek pozwanego (i tym razem odpowiadający art. 126 Kpc) sąd zawiesi jednak rygor natychmiastowej wykonalności nadany wyrokowi zaocznemu, jeżeli wyrok ten został wydany z naruszeniem przepisów o dopuszczalności jego wydania albo jeżeli pozwany uprawdopodobni, że jego niestawiennictwo było niezawinione, a przedstawione w sprzeciwie okoliczności wywołują wątpliwości co do zasadności wyroku zaocznego.
Komentarz dodano 14 listopada 2020 r.