Komentarz do art. 278 Kodeksu karnego (kradzież)
Art. 278. § 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
§ 5. Przepisy § 1, 3 i 4 stosuje się odpowiednio do kradzieży energii lub karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego.
Taki jest tekst jednolity art. 278 Kodeksu karnego. Również jego par. 1 dotyczy oczywiście - choć słowo to pada po raz pierwszy dopiero w paragrafie 4 - kradzieży.
Ogromnie ciekawą - i to nie tylko z akademickiego, ale i z czysto praktycznego punktu widzenia - jest relacja między artykułem, którego dotyczy niniejszy komentarz, a Kodeksem wykroczeń. Zgodnie bowiem z tym ostatnim kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 1/4 minimalnego wynagrodzenia (kiedyś wartość tę oznaczono na poziomie 250 zł, potem ustawodawca zdecydował się na powiązanie go z płacą minimalną) podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. W fachowej literaturze na ogół przyjmuje się, że to znakomity przykład tzw. zbiegu przepisów. Kodeks wykroczeń ma tu pierwszeństwo o tyle, że jeśli w grę wchodzi wartość nie przekraczająca podanej kwoty, sprawca popełnia wykroczenie, a nie przestępstwo. Jest więc o co walczyć, bo w porównaniu z karą grożącą z art. 278 ta przewidziana w Kw jest symboliczna. Dodajmy, że w 2017 r. 1/4 minimalnego wynagrodzenia wynosi 500 zł.
Choć w przepisie par. 1 mowa jedynie o karze pozbawienia wolności (potocznie zwanej więzieniem), warto pamiętać, że oskarżony o popełnienie kradzieży może walczyć przed sądem o wymierzenie mu zamiast niej kary ograniczenia wolności albo grzywny.
Od wyroku sądu pierwszej instancji można wnieść apelację. Sąd właściwy do jej rozpoznania łatwo znaleźć w wyszukiwarce. Warto też pamiętać o istnieniu takiego instrumentu prawnego, jak skarga kasacyjna.
PRZEDAWNIENIE: Co do zasady karalność (czyli ryzyko odpowiedzialności karnej) przestępstwa opisanego w par. 1 i par. 2 komentowanego przepisu ustaje po upływie 10 lat od jego popełnienia (jedynie w wypadku mniejszej wagi z par. 3 będzie to 5 lat). Jeśli jednak w okresie tym wszczęto postępowanie karne, karalność ustanie z upływem 10 lat od zakończenia tego okresu.
Do dyskusji jest warunkowe umorzenie postępowania karnego. Sąd może to bowiem uczynić, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Zachodzi więc konieczność oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu. Tymczasem pojęcie to nie zostało w polskim prawie karnym zdefiniowane. Wiadomo tylko, że nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma, a także że przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. Obrońcy mają tu więc pole do popisu.
PRZYWŁASZCZENIE A KRADZIEŻ: Art. 278 Kk dotyczy kradzieży, o przywłaszczeniu mowa w art. 284 Kk.
Zatarcie skazania za przestępstwo z art. 278 Kk następuje co do zasady z upływem 10 lat (kara pozbawienia wolności), 3 lat (kara ograniczenia wolności) albo z upływem roku (kara grzywny) od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania. Z istotnym wyjątkiem: otóż na wniosek skazanego na karę pozbawienia wolności sąd niekiedy władny jest zarządzić wcześniejsze zatarcie skazania.
Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności (czyli to, co potocznie określane jest jako "zawiasy") nie jest wykluczone, choć tylko niekiedy. Zależy bowiem od tego, jak wysoką karę wymierzy sąd.
Por. też komentarz do art. 119 Kodeksu wykroczeń. Dotyczy on kradzieży przedmiotu o mniejszej wartości.
Osobą najbliższą w rozumieniu paragrafu 4 jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu
DOBROWOLNE PODDANIE SIĘ KARZE: Do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej oskarżony może złożyć wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego bez przeprowadzania postępowania dowodowego. O ile więc nie jest np. tak, że satysfakcjonuje nas tylko uniewinnienie, to chyba warto próbować. Jeśli bowiem dowody są mocne, uwzględnienie wniosku przez sąd naprawdę pozwoli zaoszczędzić nerwów.
Nawiązując do powyższych rozważań dotyczących relacji art. 278 Kk i Kodeksu wykroczeń, warto odwołać się do orzecznictwa Sądu Najwyższego. Stwierdził on mianowicie, że omawiana formuła nie stwarza natomiast podstawy do stosowania, w wypadku kradzieży energii o wartości nie przekraczającej 250,- złotych, przepisu art. 119 § 1 kodeksu wykroczeń. Wydaje się, iż sama tylko zmiana owej przesłanki na 1/4 minimalnego wynagrodzenia niczego w tym stanowisku nie zmienia.
Jeśli chodzi o usiłowanie, sąd wymierza za nie karę w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa. Nie podlega jej jednak, kto dobrowolnie odstąpił od dokonania kradzieży. [komentarz dodano 6 lutego 2017 r.]