Komentarz do art. 160 Kodeksu karnego (narażenie na niebezpieczeństwo)

Spis treści

Art. 160. § 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.

§ 5. Ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

[Zastrzeżenie]

KARA: Zagrożenie ustawowe w przedziale do 3 lat pozbawienia wolności plasuje to przestępstwo w tej samej grupie co przywłaszczenie (art. 284 Kodeksu karnego), wyłudzenie poświadczenia nieprawdy, podrabianie daty przydatności towaru (art. 306 Kodeksu karnego), uszczuplanie zaspokojenia wierzyciela (art. 300 Kodeksu karnego), nieumyślne spowodowanie wypadku (art. 177 Kodeksu karnego) i in. (za wszystkie przewidziano właśnie taką karę). Z kolei przedział od 3 miesięcy do 5 lat z par. 2 zrównuje czyn z kradzieżą z art. 278 K.k., paserstwem z art. 291 K.k., zniszczeniem cudzej rzeczy z art. 288 K.k., oszustwem kredytowym z art. 297 K.k., podrabianiem dokumentów z art. 270 K.k. i in. Choć w komentowanym przepisie mowa jedynie o karze pozbawienia wolności (potocznie zwanej więzieniem), warto pamiętać, że oskarżony o popełnienie tego przestępstwa może walczyć przed sądem o wymierzenie mu zamiast niej kary ograniczenia wolności albo grzywny.

Narażenie człowieka na niebezpieczeństwo miewa bardzo różną postać, ustawodawca nawet nie próbuje wyliczać przykładów takich zachowań. Lekarzy i pacjentów może zainteresować to, iż art. 160 K.k. to jeden z przepisów, na podstawie których ściga się za błędy medyczne. Warto też zajrzeć m.in. do komentarzy poświęconych artykułom o nieumyślnym spowodowaniu śmierci (art. 155 Kodeksu karnego) czy rozstroju zdrowia (art. 157 Kodeksu karnego).

Co do pojęcia "ciężki uszczerbek na zdrowiu" zob. komentarz do art. 156 Kodeksu karnego.

Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności (tzw. "zawiasy") nie jest wykluczone. W sytuacjach opisanych w par. 1-2 tylko niekiedy (zależy bowiem od tego, jak wysoką karę wymierzy sąd), zaś w par. 3 zawsze.

PRZEDAWNIENIE: Co do zasady karalność (czyli ryzyko odpowiedzialności karnej) przestępstwa opisanego w komentowanym przepisie ustaje po upływie 5 lat (par. 1 i 3) albo 10 lat od jego popełnienia. Ale uwaga: jeżeli w okresie tym wszczęto postępowanie karne, karalność ustanie dopiero z upływem 10 lat od zakończenia tego okresu.

Od wyroku sądu pierwszej instancji można wnieść apelację. Sąd właściwy do jej rozpoznania łatwo znaleźć w wyszukiwarce. Warto też pamiętać o istnieniu takiego instrumentu prawnego, jak skarga kasacyjna.

Do dyskusji jest warunkowe umorzenie postępowania karnego. Sąd może to bowiem uczynić, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Zachodzi więc konieczność oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu. Tymczasem pojęcie to nie zostało w polskim prawie karnym zdefiniowane. Wiadomo tylko, że nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma, a także że przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. Obrońcy mają tu więc pole do popisu.

Zatarcie skazania za przestępstwo z art. 160 Kk następuje co do zasady z upływem 10 lat (kara pozbawienia wolności), 3 lat (kara ograniczenia wolności) albo z upływem roku (kara grzywny) od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania. Z istotnym wyjątkiem: otóż na wniosek skazanego na karę pozbawienia wolności sąd władny jest niekiedy zarządzić wcześniejsze zatarcie skazania.

DOBROWOLNE PODDANIE SIĘ KARZE: Do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej oskarżony może złożyć wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego bez przeprowadzania postępowania dowodowego. O ile więc nie jest np. tak, że satysfakcjonuje nas tylko uniewinnienie, to chyba warto próbować. Jeśli bowiem dowody są mocne, uwzględnienie wniosku przez sąd naprawdę pozwoli zaoszczędzić nerwów. [komentarz dodano 18 marca 2017 r.]

Pytania?