Zasiedzenie

Zasiedzenie to sposób nabycia prawa, na ogół prawa własności rzeczy takich jak nieruchomości (w tym nieruchomości Skarbu Państwa i nieruchomości komunalnych). W praktyce funkcjonują tu różne, mniej lub bardziej ścisłe nazwy - zasiedzenie własności gruntu, zasiedzenie działki rolnej, zasiedzenie własności lokalu mieszkalnego, zasiedzenie mieszkania (zakładowego, spółdzielczego, własnościwego), zasiedzenie ziemi, domu, budynku, terenu, gospodarstwa rolnego itp. Warto pamiętać, że zasiedzieć można również własność rzeczy ruchomej (ruchomości - np. samochodu, motocykla, biżuterii czy innych kosztowności itp.), a niekiedy dopuszczalne jest też zasiedzenie służebności (ostatnio ogromne zainteresowanie budzi zwłaszcza kwestia zasiedzenia służebności przesyłu). Sąd Najwyższy opowiedział się w swym orzecznictwie za możliwością nabycia przez zasiedzenie użytkowania wieczystego. Niewykluczone jest wreszcie i nabycie przez zasiedzenie udziału we własności.

Łatwo można też sprawdzić sąd właściwy do rozpoznania sprawy o zasiedzenie. Wystarczy wpisać w poniższym okienku nazwę gminy, w której położona jest nieruchomość - i wcisnąć "Szukaj".

Z punktu widzenia osoby zainteresowanej zasiedzeniem istotne znaczenie ma to, czy jest ona posiadaczem w dobrej wierze, czy też posiada w złej wierze. Przede wszystkim różny jest wówczas czas potrzebny do zasiedzenia. Ile lat potrzeba do zasiedzenia, czyli po ilu latach posiadacz staje się właścicielem? Prawo cywilne stanowi, że posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że posiadanie uzyskał w złej wierze. Natomiast po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze (więcej na ten temat w komentarzu do art. 172 Kodeksu cywilnego). Z kolei posiadacz ruchomości nabywa własność, jeżeli posiada rzecz nieprzerwanie od lat trzech jako posiadacz samoistny, chyba że posiada w złej wierze (por. komentarz do art. 174 Kodeksu cywilnego). W praktyce terminy te mają ogromne znaczenie, gdyż wskutek pewnych powziętych przed sądem czynności dojść może do przerwania biegu zasiedzenia.

Procedura dotycząca stwierdzenia zasiedzenia toczy się w trybie nieprocesowym. Zainteresowany składa więc najpierw wniosek o stwierdzenie zasiedzenia (a w załączeniu na ogół stosowne dokumenty). Gdy sąd pierwszej instancji wyda postanowienie, możliwa jest apelacja. Po rozstrzygnięciu sprawy przez sąd drugiej instancji dopuszczalna jest skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego. Ten wzór postępowania może się niekiedy skomplikować, np. gdy sąd odwoławczy uchyli orzeczenie i skieruje sprawę do ponownego rozpoznania. Ponieważ skutkiem zasiedzenia jest zmiana właściciela, niewykluczone, że po zakończeniu postępowania zmian będzie wymagała obejmująca nieruchomość księga wieczysta (k.w.).

Istotne są oczywiście koszty postępowania, w tym koszty sądowe. I tak opłata sądowa od wniosku o stwierdzenie nabycia prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie jest stała i wynosi 2 tys. zł. Z kolei przy wniosku o stwierdzenie nabycia służebności gruntowej ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przewiduje 200 zł. W pozostałych sprawach o zasiedzenie wysokość opłaty to 40 zł.

Zasiedzenie przez osobę fizyczną własności rzeczy znajdującej się na terytorium Polski albo tu wykonywanych praw majątkowych podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Zwolnione od podatku jest jednak nabycie własności fizycznie wydzielonych części nieruchomości w drodze zasiedzenia przez osoby będące współwłaścicielami ułamkowych części nieruchomości - do wysokości udziału we współwłasności.

Sposobów bronienia się przed zasiedzeniem jest przynajmniej kilka. Jeden z nich podsuwa art. 173 Kodeksu cywilnego. Generalnie należy troszczyć się o nieruchomość tak jak czyni to dobry właściciel. Przejawów takiej troski jest bez liku, dużo zależy też od konkretnych okoliczności. Przykładowo, warto dbać o regularne przeprowadzanie kontroli okresowych obiektów budowlanych posadowionych na nieruchomości.

Jeśli potrzebujecie Państwo pomocy w sprawie o zasiedzenie, szukacie porady prawnika albo chcecie, aby w formalnościach wyręczył Was pełnomocnik, proponuję kontakt. Zajmuję się takimi sprawami, moją wiedzę na ten temat wykorzystuje też ogólnopolska prasa.

adwokat Paweł Wrześniewski